روشهای زیادی برای از بین بردن جای سوختگی وجود دارد؛ اما مؤثرترین راه برای ترمیم لک سوختگی کدام است؟ روزانه ممکن است افراد به‌دلایل مختلفی دچار سوختگی شوند؛ اما همه آن‌ها به درمان نیاز ندارند. سوختگی‌های شدید که جای آن‌ها به‌صورت لک و اسکار (جای زخم) باقی می‌مانند، برای ترمیم نیاز به مداخلات پزشکی دارند. در ادامه این مقاله با بهترین روشهای از بین بردن جای سوختگی آشنا خواهیم شد.
درمان جای سوختگی
آب جوش، مواد شیمیایی، اشعه خورشید، جریان الکتریسیته و لمس وسایل داغ از جمله عواملی هستند که باعث سوختگی پوست می‌شوند. سوختگی، مرگ سلول‌های پوست را رقم می‌زند. پس از سوختگی و بسته به میزان آن می‌توانید 6 اقدام زیر را انجام دهید:
- قرار دادن محل سوختگی در آب خنک (نه آب سرد)
- استفاده از یک کمپرس یخ برای کاهش درد
- استفاده از پمادهای سوختگی
- استفاده از آلوئه ورا طبیعی یا لوسیون بدون عطر آلوئه ورا
- جلوگیری از ترکاندن تاول‌ها
- مراجعه به پزشک در صورت شدید بودن سوختگی
پوست ما به‌طور طبیعی برای جبران و ترمیم آسیب‌های سوختگی، ماده‌ای به‌نامِ کلاژن (نوعی پروتئین) تولید می‌کند. بدین ترتیب، روی پوست ترمیم شده یک بافت ضخیم با رنگ تیره ایجاد می‌شود که به آن اسکار می‌گویند.
بسته به میزان سوختگی، ضخامت بافت اسکار نیز متفاوت است. همچنین برخی اسکارها موقتی هستند و با گذر زمان از بین می‌روند؛ اما برخی از نشانه‌های سوختگی بدون مداخلات پزشکی از بین نمی‌روند. حال این سوال مطرح می‌شود که چه نوع جای سوختگی به درمان‌های پزشکی نیاز دارد؟
انواع درجات سوختگی
میزان گرما و مدت زمانی که پوست شما با منبع گرما در تماس است، درجه سوختگی را مشخص می‌کند. پزشکان سوختگی را بر اساس مقدار آسیب وارد شده به پوست، به سه دسته‌ی سوختگی درجه 1، درجه 2 و درجه 3 تقسیم‌بندی می‌کنند. میزان آسیب وارد شده به پوست در هر سوختگی را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
| میزان آسیب | سوختگی درجه 1 | سوختگی درجه 2 | سوختگی درجه 3 |
| آسیب به اپیدرم (لایه سطحی پوست) | ✅ | ✅ | ✅ |
| آسیب به درم (لایه میانی پوست) | ❌ | ✅ | ✅ |
| آسیب به استخوان و تاندون‌ها | ❌ | ❌ | ✅ |
| قرمزی پوست | ✅ | ✅ | ❌ |
| تاول پوستی | ✅ | ✅ | ❌ |
| ایجاد درد و سوزش | ✅ | ✅ | ❌ |
| سیاه یا سفید شدن پوست | ❌ | ❌ | ✅ |
| آسیب به سلول‌های عصبی | ❌ | ❌ | ✅ |
درمان لک بعد از سوختگی
سوختگی‌های درجه یک معمولاً موقتی هستند و خودبه‌خود از بین می‌روند. همچنین این نوع سوختگی روی پوست اسکار ایجاد نکرده و نیازی به مداخلات پزشکی ندارد. در عوض، سوختگی‌های درجه دو و سه معمولاً جای زخم (اسکار) دارند. این سوختگی‌ها می‌توانند باعث ایجاد یکی از اسکارهای زیر شوند:
اسکارهای هیپرتروفیک که قرمز یا بنفش رنگ و برجسته هستند. این اسکارها معمولاً با احساس سوزش و خارش همراه هستند.
اسکارهای انقباضی که پوست، ماهیچه و تاندون‌ها را سفت کرده و حرکت اندام را برای فرد سخت‌تر می‌کنند.
اسکارهای کلوئیدی که برجستگی‌های براق و بدون مو روی پوست ایجاد می‌کنند.
فارغ از بحث زیبایی بعد از سوختگی‌های درجه دو و سه، می‌توان مشاهده کرد که برخی از اسکارها سلامت فرد را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. روشهای بسیاری برای درمان جای سوختگی وجود دارد که در ادامه با بهترین راه‌های از بین بردن لک بعد از سوختگی آشنا خواهیم شد.
1. درمان جای سوختگی با میکرودرم ابریژن
میکرودرم ابریژن یک روش غیرتهاجمی برای بهبود بافت و رنگ پوست است. از میکرودرم می‌توان برای رفع انواع آسیب‌های پوستی از جمله درمان لک‌های سوختگی استفاده کرد. این روش شامل 3 مرحله است؛ ابتدا ذرات ریزی که قرار است سطح اسکار را بسابند، روی پوست اسپری می‌شوند.
در مرحله بعد از یک ابزار مخصوص برای ساییدن سطح اسکار استفاده شده و در نهایت لایه‌های ساییده شده (پوست‌های مُرده) از روی پوست برداشته می‌شوند.
استفاده از این روش، عوارض خاصی نداشته و ممکن است چندین ساعت بعد از میکرودرم پوست شما کمی قرمز و ملتهب شود که با انجام مراقبت‌های بعد از میکرودرم برطرف خواهد شد.
مزایای میکرودرم آبریژن
- هزینه مقرون به‌صرفه
- یک روش غیرتهاجمی و بدون درد
- نداشتن دوره نقاهت
- پاکسازی کامل نقاط تحت درمان
- نتیجه‌گیری از جلسه اول
- بدون نیاز به بی‌هوشی
- مناسب برای انواع اسکارها
- ماندگاری نتایج
پیشنهاد مطالعه: میکرودرم آبریژن جیست؟
2 مزوتراپی پوست
مزوتراپی نیز یکی از روشهای غیرتهاجمی برای رفع جای سوختگی است. در این روش با تزریق مواد مغذی به زیر پوست، کلاژن‌سازی را افزایش می‌دهند. کلاژن‌های جدید می‌توانند اسکارهای قدیمی و جای سوختگی را از بین ببرند. موادی که برای تزریق به پوست استفاده می‌شوند، عبارت‌اند از:
- انواع ویتامین‌ها، مانند B5، H، C و A
- آنتی بیوتیک
- هورمون‌های تیروکسین و کلسی تونین
- آنزیم‌های هیالورونیداز و کلاژناز
- مواد معدنی، مانند روی (زینک)، سلنیوم، فسفر و منیزیم
- عصاره‌های گیاهی
پیشنهاد مطالعه: خدمات مزوتراپی صورت
3- لیزر جای لک و سوختگی
یکی از راه‌های از بین بردن اسکار ناشی از سوختگی، لیزر درمانی است. البته دقت داشته باشید که لیزر نمی‌تواند به‌طور کامل جای لک را از بین ببرد؛ اما به توانایی‌های فرد که در اثر سوختگی از بین رفته‌اند، کمک می‌کند. بدین ترتیب می‌توان گفت، لیزردرمانی بهترین راه برای درمان اسکارهای انقباضی است.
علاوه بر این، لیزردرمانی می‌تواند وضعیت اسکارهای ضخیم را بهبود داده و باعث صاف و یکدست شدن بافت پوست می‌شود. از این جهت، لیزر درمانی برای درمان اسکارهای هیپرتروفیک نیز مناسب است.
در حال حاضر، لیزرهای فرکشنال، CO2، پالسی رنگی و Q-switched بهترین دستگاه‌ها برای رفع جای سوختگی هستند؛ اما قبل از انتخاب نوع دستگاه بهتر است با پزشک خود در این باره صحبت کنید.
همچنین، برای نتیجه گرفتن از لیزر، می‌بایست نکات مراقبتی بعد از آن را بادقت انجام دهید. 4 مورد از این نکات مراقبتی عبارت‌اند از:
- محافظت از پوست در برابر اشعه‌های خورشید، قبل و بعد از لیزردرمانی
- استفاده نکردن از مواد شوینده روی ناحیه لیزر شده
- جلوگیری از فعالیت‌هایی که باعث تعریق زیاد می‌شوند
- پیگیری جلسات درمانی به‌طور منظم
ممکن است بعد از لیزر درمانی دچار عوارضی، همچون قرمزی و تورم پوست، خارش، ایجاد اسکارهای جدید و تغییر رنگ پوست شوید؛ اما این عوارض موقتی بوده و پس از تکمیل دوره درمان از بین خواهند رفت.
4. جراحی پلاستیک در موارد سوختگی شدید
جراحی پلاستیک، تهاجمی‌ترین روش برای رفع جای سوختگی بوده و اغلب برای سوختگی‌های شدید کاربرد دارد. در این روش، می‌بایست ابتدا زخم‌های ناشی از سوختگی کاملاً بهبود پیدا کنند و اسکار در حال رشد نباشد.
همچنین این روش برای کودکان و افرادی که هنوز در سن رشد هستند، مناسب نیست و ممکن است اثربخشی کمی داشته باشد. بسته به میزان سوختگی، روش جراحی پلاستیک نیز متفاوت است.
جراحی پلاستیک نمی‌تواند جای سوختگی را به‌طور کامل از بین ببرد؛ اما در سوختگی‌های بسیار شدید که روشهای دیگر هیچ اثربخشی ندارند، می‌تواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند. همچنین پس از جراحی پلاستیک، اسکارها کمتر از قبل دیده می‌شوند و فرد می‌تواند به زندگی اجتماعی خود بازگردد.
بعد از عمل جراحی، رعایت 4 نکته مراقبتی برای بهبودی سریع ضروری است. این نکات عبارت‌اند از:
- مصرف داروهای تجویز شده
- جلوگیری از عفونت زخم‌ها
- قرار نگرفتن در معرض نور خورشید
- استفاده از کیسه آب یخ برای رفع تورم زخم‌ها
5. استفاده از کرم های ترمیم کننده در موارد بسیار خفیف
کرم‌های ترمیم‌کننده سوختگی، حاوی ترکیبات کلاژن‌ساز، ضدقارچ، ضدباکتری و لایه‌بردار هستند. ترکیبات برخی از این کرم‌ها به‌شکلی است که حتی می‌توانند گوشت‌های اضافه ناشی از اسکار را از بین ببرند؛ اما استفاده از آن‌ها برای سوختگی‌های وسیع، توجیه اقتصادی نداشته و مقرون‌به‌صرفه نیست. بدین ترتیب، اگر قسمت کوچکی از پوست شما دچار سوختگی شده، می‌توانید از این کرم‌ها برای ترمیم پوست و از بین بردن جای سوختگی استفاده کنید.
